نعمت‏هاى معنوى، چون نعمت اسلام، تشیع، ولایت اهل‏بیت، معرفت خدا، معرفت اهل‏بیت و امام حسین و امام زمان علیهم‏السلام بسیار باارزش‏تر از نعمت‏هاى مادى هستند. با هیچ مقیاسى قابل سنجش و ارزش‏گذارى نیستند.

چکیده

شکرگزارى در برابر برکات و نعمت‏هاى مستمر و مداوم الهى، ضرورت و حداقل شرط بندگى الهى است. ما انسان‏ها در برابر بسیارى از نعمت‏هاى الهى ناسپاسیم و حتى به بسیارى از این نعمت‏هاى الهى توجه نداریم. اگر اندکى تأمّل کنیم و نیک بنگریم، در برابر نعمت‏هاى بیکران الهى ناتوان از شکرگزارى هستیم. اشکال ما این است که با بهره‏مندى از هر نعمتى، از سایر نعمت‏هاى الهى غافل مى‏شویم. شایسته است با تمرین و آموزش‏هاى دینى و معنوى درصدد اصلاح این نقیصه برآییم. از سوى دیگر، اغلب شکرگزارى ما از نعمت‏هاى مادى الهى است و غالبا از وجود نعمت‏هاى معنوى غافلیم و هرگز توان شکرگزارى در برابر آنها را نداریم. این نوشتار به تفصیل به این موضوع مى‏پردازد.

موانع شکرگزارى در کلام امام سجاد علیه‏السلام

در بررسى مناجات شاکرین، درباره اهمیت و ضرورت سپاسگزارى از خداوند سخن گفتیم. چنان‏که اشاره شد، شکر نعمت امرى فطرى است. وقتى نعمتى در اختیار انسان قرار مى‏گیرد و انسان بدان توجه مى‏یابد، فطرتا درصدد شکر آن نعمت و سپاسگزارى از منعم برمى‏آید. البته باید در نظر داشت که توان شکرگزارى از همه نعمت‏هاى خدا در ما فراهم نیست. بى‏کرانگى نعمت‏هاى الهى موجب گردیده که فرصت شکرگزارى همه آنها براى ما میسور نگردد. شرایط زندگى هم، چنین مجالى را به ما نمى‏دهد.

گذشته از آن، موانعى ما را از شکر نعمت‏هاى خداوند باز مى‏دارد و براى اینکه توفیق شکرگزارى در ما پدید آید، باید آن موانع را بشناسیم و در حد توان درصدد رفع آنها بکوشیم. در این‏باره امام سجاد علیه‏السلام در فراز اول مناجات شاکرین مى‏فرمایند: «اِلهى اَذْهَلَنى عَنْ اِقامَةِ شُکرِک تَتابُعُ طَوْلِک، وَاَعْجَزَنى عَنْ اِحْصآءِ ثَنآئِکفَیضُ فَضْلِک، وَشَغَلَنى عَنْ ذِکرِ مَحامِدِک تَرادُفُ عَوآئِدِک، وَاَعْیانى عَنْ نَشْرِ عَوارِفِک تَوالى اَیادیک، وَهذا مَقامُ مَنِ اعْتَرَفَ بِسُبُوغِ النَّعْمآءِ وَقابَلَها بِالتَّقْصیرِ وَشَهِدَ عَلى نَفْسِهِ بِالْإِهْمالِ وَالتَّضْییعِ»؛ خدایا، بخشش پى‏درپى تو مرا از انجام وظیفه شکرگزارى غافل ساخت و ریزش مدام فضلت مرا از شمارش ستایشت عاجز گردانید و عطاى پیوسته‏ات مرا از ذکر اوصاف ستودنى جمالت بازداشته و مرحمت‏هاى پیاپى‏ات مرا از نشر و بیان ستودگى‏هایت ناتوان ساخته است. اینْ مقام کسى است که به نعمت‏هاى بى‏شمار تو معترف است و به ناسپاسى و کوتاهى در شکرگزارى از آنها پرداخته است. بر خود گواهى مى‏دهد که به اهمال و تضییع نعمت‏هایت پرداخته است.